Łubowo – kościół pw. św. Mikołaja

PRACE KONSERWATORSKIE AMBONY

Drewniana ambona z kościoła pw. św. Mikołaja w Łubowie składa się z kosza, zaplecka oraz baldachimu. Całość konstrukcji architektonicznej pozostała nie zmieniona od czasu jej posadowienia w zrębie kościoła w XVIII wieku i wykonana została z desek sosnowych.

STAN ZACHOWANIA

Stan techniczny ambony w momencie przystępowania do prac konserwatorskich i restauratorskich nie nastręczał obaw co do jego stabilności konstrukcyjnej, jak i destrukcji spowodowanej ogniskami żerowania drewnojadów. Obiekt postawiony jest w miejscu o dostatecznej cyrkulacji powietrznej, a więc nadmierna wilgotność nie stanowi dla niej zagrożenia. Inaczej prezentuje się zewnętrzna szata wystroju ambony, zarówno pod względem malarskim, jak metalizacji srebrne i złotej. Ambona straciła prawie całkowice blask. Malatura jest źle dobrana kolorystycznie, zbyt jednolita. Złocenia i srebrzenia w estetycznym odbiorze są bardzo zmatowiałe.

Nie stwierdzono podczas oględzin śladów istnienia pierwotnych drzwi zamykających wejście od strony zakrystii, zaś obecne okucia na nich zainstalowane są współczesne.

CEL PRAC KONSERWATORSKICH

Celem obecnych prac konserwatorskich i restauratorskich jest przywrócenie pierwotnych walorów technicznych i estetycznych. Zadania konserwatorskie polegające na uzupełnieniach fragmentów drewnianych elementów ołtarza, które uległy mechanicznej destrukcji oraz przeprowadzenie dogłębnej impregnacji, mają na celu zachowanie zabytkowej materii, w jak najdłuższym okresie czasu w przyszłości. Działania restauratorskie, polegające na usunięciu nawarstwień wtórnych przemalowań w obrębie marmoryzacji, jak również odtworzenie złoceń i srebrzeń w technologii oryginału na glinkach bolusowych polerowanych agatem, zdążają do osiągnięcia pierwotnych walorów estetycznych obiektu.

PRZEBIEG PRAC KONSERWATORSKICH

Pierwszym etapem prac konserwatorskich jest dokumentacja fotograficzna, zaś następnie przeprowadzany jest demontaż ruchomych elementów. Przeprowadzono badania sondażowe w postaci odkrywek na wszelkich elementach składowych ambony. Wykazały one występowanie wielokrotnych warstw przemalowań w różnorodnej kolorystyce – bardzo ciemnego brązu, bieli i błękitu polichromii. Pod warstwami przemalowań wykonanymi zarówno w technice olejnej, jak i mieszanej – wodno-olejnej, zlokalizowano liczne fragmenty pierwotnej warstwy malarskiej w odcieniach szarej zieleni z domieszkami ugru w technologii temperowej mieszanej z olejem. Warstwa malarska była stosunkowo gruba z miejscami widocznymi duktami pędzla.

Następnie usunięto nawarstwienia sfilcowanego kurzu i wszelkich rodzajów wtrętów w postaci pinezek, gwoździ i wstążek. Następnie przystąpiono do usuwania wtórnych warstw malarskich. Na koszu ambony pozyskano oryginalną malaturę na dostatecznie dużej (choć rozproszonej we fragmentach) powierzchni w stanie pozwalającym na jej ponowną ekspozycję. Deski konstrukcji były w bardzo dobrym stanie technicznym, wzmacniającym strukturalnie. Z elementów rzeźbiarskich snycerskich usunięto wtórne warstwy metalizacji w kolorze srebra i złota, jak również w przeważającej mierze bardzo grubo spękany grunt klejowo-kredowy, miejscami odpadający całymi kawałami. Drewno snycerki zachowało się w dobrym stanie technicznym. Nie stwierdzono pozostałości po żerowaniu drewnojadów, występują liczne szczeliny w miejscach łączenia desek.

W łuku ościeża drzwi prowadzących z zakrystii na ambonę pozostawała nie zasklepiona przestrzeń z widocznymi końcówkami przyciętego na kształt łuku zrębu i szerokimi szczelinami pomiędzy poszczególnymi belkami. Zastosowano klepki drewniane łączone na kształt łuku, które następnie zagruntowano.

Pozyskaną po usunięciu wtórnych przemalowań oryginalną malaturę wkomponowano w wystrój marmoryzowanej polichromii na koszu ambony oraz zaplecku. Całość uzupełnień malarskich w obrębie ubytków wykonano farbami akrylowymi. Elementy snycerskie złocone i srebrzone w technice tradycyjnego pozłotnictwa zagruntowano gruntem klejowo-kredowym. W koszu i zaplecku ambony w miejscach ubytków oryginalnej warstwy malarskiej zastosowano także grunt klejowo-kredowy poziomowany do uzyskania jednolitej wysokości z warstwą oryginalną.

Złocone i srebrzone elementy ambony poddane zostały metalizacji w tradycyjnej technice pozłotniczej na gruncie klejowo – kredowym, na pulmencie czarnym – srebro płatkowe, czerwonym – złoto płatkowe 23 karatowe.